İYİ BİR ARI KOVANI NASIL OLMALIDIR...?

ARI KOVANI STANDART ÖZELLİKLERİ …?

      
"""ARILAR EVCİL OLMADIKLARI İÇİN HER ZAMAN DİKKATLİ OLMAKTA CAN GÜVENLİĞİ AÇISINDAN YARAR VARDIR. ARIYLA ŞAKA OLMAZ. BANA BİR ŞEY OLMAZ DEMEYİN TEDBİRLİ OLUN."                                                                                                                       

1-ARICILIĞA BAŞLARKEN KOVAN ÇEŞİDİMİZ NE OLMALIDIR?

2-KULLANILACAK KOVAN AĞAÇ İSE HANGİ ÇEŞİT AĞAÇLAR KULLANILMALI?

3-KOVAN İÇİ-DIŞI BOYANMALI MI? NE ÇEŞİT BOYA KULLANILMALI?

4-BİR SEZON KULLANILMIŞ ÇITALI TEMEL PETEK NASIL SAKLANMALI?

ARACILIĞA BAŞLARKEN KOVAN ÇEŞİDİMİZ NASIL OLMALIDIR?

Her coğrafi bölgenin veya ülkenin kendi iklim yapısına uygun, en kullanışlı, en pratik, en verimli bal ve arı ürünlerini (polen v.b) almak için kovan çeşitleri, yüzyıllar içinde değişikliklere uğraya uğraya günümüze kadar gelmiştir.

Bugün Dünya üzerindeki arıcıların kovan yapılarını ve çeşitlerini incelediğimizde, arıcıların kendi çalıştıkları bölgelerin bitki, meyve, tarımsal ürünler, çiçek ve iklim yapısına uyumlu kovanlar geliştirdiklerini görüyoruz.

Her ülke kendi Arı Kovanı Standart ölçü ve yapısını belirlemiş ve o ülke arıcılarının yararlanması için Kovan ölçülerini ve Temel Petek ölçülerini kayıt altına almıştır. TS 3409 Fenni Kovan Standardı. (LANGSTROTH KOVAN)

Ülkelerin kendi şartlarına uygun standart kovanların dış ve iç malzeme kalitesi, çalıştıkları bölge iklim yapısı, sabit veya gezginci arıcılık yapma şekline bağlı olarak değişiklikler göstermektedir.

Geçen yüzyıllarda kullanılan kovan tiplerinin veya geleneksel Kara kovan tiplerinin hastalıkla mücadelede yetersiz kalması, arı kayıplarına ve koloni yok oluşlarına neden olması nedeniyle, temel petek çerçeveli modern arı kovanı çeşitleri (fenni kovan) geliştirilmiştir.

Çerçeveli (Fenni) Arı Kovanları Standardı TS/3409 Nisan 1979 yılında oluşturulduğunda Çerçeveli (fenni) Modern Arı Kovanı şöyle tanımlanmıştır.

“ Çerçeveli (Fenni) Arı Kovanı, bal arılarının barınmaları, çoğalmaları, bal, balmumu ve diğer arı ürünlerinin üretimi için iğne yapraklı ağaç kökenli ahşap malzemeden insan eliyle yapılmış, dip tahtası, gövde (kuluçkalık, ballık), çerçeveler, örtü tahtaları, kapak ve bölme tahtasından oluşan barınaktır.”

Standart Kovan Sınıflandırma bölümünde Fenni kovanların şekil ve boyutları bakımından;  

- Langstroth 

- Dadant olmak üzere iki tipe ayrıldığı belirtilmiştir.

“TS 3409 Kovanın özellikleri ve yapılışında en önemli yeri olan AHŞAP malzeme özellikleri; 

- Sağlam, özürsüz, düzgün, yeni, olabildiği kadar reçinesiz, budaksız, en az %16 nem oranına göre fırınlanmış, I. ve II. Sınıf iğne yapraklı ağaç kökenli ,

- Arılara zarar verecek yabancı madde ile bulaşmamış ve yabancı koku almamış, 

- Yapımından sonra eğilmemiş, bükülmemiş olmalıdır.''
                             

TS 3409 Kovan yapılışı için şu genel özelliklere dikkat çekilmektedir. 

“Arı Kovanlarının yapımında kullanılan ahşap malzemenin her iki yüzü rendelenmiş, dış yüzleri beyaz veya açık renklerde tekniğine uygun olarak boyanmış olmalı, kovanın bütün parçaları bir biri ile uyumlu bir şekilde birleştirilmelidir.”  

Arı Kovanlarına ait boyutların ve bu boyutlara ait tolerans sınırları şemalı çizelgelerde verilen ölçü değerlerine uygun olacağı ve her iki tip kovana ait bütün parçaların boyutları verilmiştir.
Anadolu Coğrafyasında ekonomik değer yaratan ve arıları strese sokmayan tipte ağırlıklı olarak 2 tip Modern kovan kullanılmaktadır. TS 3409

1- LANGSTROTH TİPİ KOVAN: Sağlam ağaçlardan yapılır. Kovan gövde kalınlıkları 2,5 cm dir. Kuluçkalık ve ballık ölçüleri aynı standart parçalardan oluşur. 10 adet temel petek çerçevesinden oluşur.

                                      

Bu tipteki kovanlar gezginci arıcılık sistemi için çok uygundur. Marmara, Ege, Akdeniz, Güney Anadolu bölgeleri iklim yapısında yani kışların ılık geçtiği sıcak ve kurak bölgeler için kullanışlıdır. Temel Petek kullanımına 

 uygundur.

2- DADANT TİPİ KOVAN: Kış şartlarının zorlu geçtiği bölgelerde çok kullanışlıdır. Kovanlar 12 temel petek çerçevelidir. Çerçeve sayısı-boyutunun ve kovan boyutunun langstroth tipi modern kovandan büyük olması kuluçkalıkta yumurtlama için daha fazla gözün olması demektir. Güçlü arı kolonisi oluşmasını sağlar. Dadant kovanlar iklim şartları gereği 3 cm. duvar kalınlığında yapılmaktadır. Bu kovan tipi Ülkemizde çoğunlukla Doğu Anadolu bölgemizde kullanılmaktadır. Kovan yapısı büyüklüğü ve ağır oluşu, gezer arıcılık için uygun görülmez. O bölge sabit arıcılığı için uygundur. BALLIK bölümü yarım kattır ve Temel petek kullanımına uygundur.

Bu kovanlar dışında farklı ölçülerde standart dışı sayılan çok sayıda kovan tipi ülkemiz arıcılığına hizmet vermektedir. 

Bu tiplerden olmazsa olmazı RUŞET tipi kovandır. Langstroth tipi kovan büyüklüğünün yarısı kadar ve 5 temel petek çerçeveye sahip ana arı yetiştirmek, yakalanan oğulu koymak, zayıf kolonileri güçlendirmek, kışlatmaya az çerçeve ile girerek koloniyi güçlü tutmak, kovan bölme işleri (suni oğul) için uygun ve en önemlisi Hastalık kontrolü ve karantina için gereklidir. Her arılıkta ruşet kovan mutlaka olmalıdır.

       Son olarak ERGONOMİK bir arı KOVANI şu özeliklerde olmalıdır.  

- Fırınlanmış, budaksız ve reçinesi az kereste kullanılmalıdır.

- Kereste seçiminde ülke orman kaynakları tercih edilmelidir. 

- Kereste olarak ÇAM, KÖKNAR, LADİN, KAYIN, IHLAMUR ağaçları kullanılmalıdır.

                                 

  

- Kovan yapımında kullanılan ahşap malzemenin her iki yüzü rendelenmiş olmalıdır. 

- Kovan içi hariç, dış yüzey beyaz veya açık renklerde tekniğine uygun boyanmalıdır. 

- Organik, statik yapılı boyalar tercih edilmelidir.  

- Bezir yağı ile kovan içi ve dışını boyamak arı sağlığı ve kovan koruması açısından iyi bir tercihtir. 

-Rutubeti önlemek için Polenlikli ve Plastik alt tabanlıklı olmalıdır. 

-Polen tuzaklı ve ızgara çekmeceli olmalı. Polen tuzak girişi derinlikli olmalıdır.   

- Paket arıcılığa uygun bölmeli olmalı (Damızlık arıcılık için 3 bölmeli kapaklı)  

- Gezginci arıcılıkta arı nakilleri için pratik ağız açma-kapama aparatı olmalı.
- Kovan taşıma kilidi çift katlı kovana göre hazırlanmış taşıma gergisi kayış veya zincir ile çok büyük kolaylık ve hız kazandırır.

- Kovanların tamamı kitlemesi kolay ve sabitlemeli olmalı. Pratik kilit sistemine sahip olmalıdır.

- Kovan içi rutubeti önleyici gerekli havalandırma deliği-delikleri yeteri kadar olmalıdır.                                                                  

ÇITALI SAĞLAM PETEKLERİN SAKLANMASI

Kovandan çıkarılan siyahlaşmış boş peteklerin ve kışlatma başlangıcında kovanın tek kata düşürülmesi ile fazlalık kalan-artan peteklerin saklanma koşulları arıcılara göre farklılıklar göstermektedir.

Kovan dışında koruma altına alınan peteklere uygulanan naftalin ve kükürt gibi petek üzerinde yapılan kimyasal koruma yöntemleri insan sağlığına zararlı olabilmekte ve bal da kimyasal kalıntılar bırakabilmektedir. (Koku v.b.) 

Kovan dışına alınan çıtalı sağlam petekler için risk taşımayan birçok yöntem ve teknikler arıcılar arasında yaygın olarak uygulanmaktadır.

Standart petek kullanımı önemlidir.

                                 

       Bunları incelediğimizde; 
1- Bu çıtalı peteklerin güvelenmemesi için en iyi yöntem olarak petekleri derin dondurucuda bekletilmesi. En az 24 saat derin dondurucuda tutmak ve diğer bekletilmeyenlerden uzak bir yerde sezona kadar bekletmek. 

2- Güçlü bir arı kolonisi oluşturmak. Güçlü arı kolonisi hastalık ve zararlılarla mücadelede kendi sorunlarını kendileri çözmede başarılıdırlar. 

3- Çok sayıda saklanacak peteği olan arıcı için soğuk hava deposunda saklamak ve ilkbahara-sezona kadar burada saklamak iyi bir çözümdür.(Sabit sıcaklık) 

4- Bitkisel uygulamalar. Saklanacak çıtalı peteklerin arasına Ceviz yaprağı, Lavanta çiçeği, Kekik ve Defne yaprağı koymak ta etkili bir yöntemdir.

5- Kışın saklanacak petekler, saklama yerindeki boş kovan içine yerleştirilir ve   bir avuç sofra tuzu kovanın alt kısmına serpilerek koruma sağlanabilir. 

6-Temizlenmiş veya yeni kovanların içine saklanacak çıtalı peteklerin ayrı bir korunaklı havadar yerde katlı kovan şeklinde bir uygulama da sağlıklı bir sonuç verebilir. Katlar arasının boş bırakılarak ve kovan altındaki taban tahtasının alınarak içeride iyi bir hava akımı ve sirkülasyonu sağlamak güve oluşumunu engellemede etkili bir yöntemdir. Hava akımı petekte oluşabilecek zararlılar için çok önemlidir. Bu sistem arıcı için pratik ve masrafsız bir uygulama yöntemidir. 

7- Organik ilaçlar ile korumak.

Sıcaklık olarak 10’ derecenin altında saklanan boş petekler güvelenmez.

Boş petekler arıcılar için çok büyük bir parasal tasarruf aracıdır.

Çünkü arılar ırk ve bölge iklimi, besin kaynakları göz alındığında 1 kg. balmumu yapmak için 8-21 kg. arası bal tüketirler.

Not: Bu çalışma İSMEK arıcılık kursu ÖDEV çalışması olarak çalışılmış ve hazırlanmıştır. EA

Erdoğan AÇIKGÖZ